Nguồn gốc Tết Nguyên Đán của người Việt
Vì thế mà Tết cổ truyền được tin rằng có nguồn gốc từ xa xưa, mang ý nghĩa không thể thay thế trong lòng mỗi thế hệ dân tộc Việt.
Hãy cùng UrBox tìm hiểu nguồn gốc và ý nghĩa của ngày Tết cổ truyền trong bài viết dưới đây nhé!
1. Tết Nguyên Đán được tính như thế nào?
Tết Nguyên Đán được tính từ ngày đầu tiên của năm âm lịch. Theo lịch âm dương của Trung Quốc, điểm bắt đầu các tháng được tính bằng mỗi lần trăng non, tức khi mặt trăng không nhìn thấy được trên bầu trời.
Một năm mới sẽ bắt đầu vào ngày trăng non gần nhất giữa thời điểm đông chí và xuân phân, thường rơi vào khoảng thời gian từ 21/01-20/02 dương lịch.
Theo đó, Tết Ất Tỵ năm 2025 sẽ có:
- Ngày mùng 1 rơi vào thứ tư, ngày 29/01/2025 dương lịch.
- Mùng 2 Tết sẽ là ngày thứ năm, 30/01/2025.
- Mùng 3 Tết là ngày thứ sáu, 31/01/2025.
>> Xem thêm: Còn mấy ngày nữa đến Tết 2025? Đếm ngược đến Tết Nguyên đán
2. Nguồn gốc của Tết Nguyên Đán
Nguồn gốc Tết Nguyên Đán tại Trung Quốc
Khi nhắc về nguồn gốc của Tết Nguyên Đán, người ta thường nhớ đến những giai đoạn gắn liền với sự du nhập văn hóa từ Trung Quốc.
Theo sử sách Trung Quốc, nguồn gốc của Tết cổ truyền gắn liền với nhiều truyền thuyết và các giai đoạn khác nhau.
Ở từng thời kỳ, nguồn gốc Tết Nguyên Đán cũng được thay đổi. Cụ thể:
- Ở thời Tam Đại, mỗi triều đại lại chọn một thời gian khác nhau để ăn Tết.
- Nhà Hạ chuộng màu đen nên chọn tháng Dần (tháng 1).
- Nhà Thương chọn tháng Sửu (tháng 12) vì thích màu trắng.
- Nhà Chu thì chọn tháng Tý (tháng 11).
- Đến thời Đông Chu, Khổng Tử đổi thời điểm Tết thành tháng Dần, rồi Tần Thủy Hoàng lại chọn tháng Hợi (tháng 10).
- Mãi đến thời Hán (khoảng thế kỷ III trước Công Nguyên) thì Hán Vũ Đế đã ấn định tháng Dần cho dịp Tết, sau đó giữ lại cho đến ngày nay.
Nguồn gốc Tết Nguyên Đán tại Việt Nam
Khi đề cập đến nguồn gốc Tết cổ truyền tại Việt Nam, hiện nay, vẫn chưa có tài liệu nào có thể xác định cụ thể mốc thời gian mà nhân dân ta bắt đầu tục ăn Tết.
Nhiều người cho rằng Tết là một phong tục Trung Hoa đã du nhập vào nước ta trong 1000 năm Bắc thuộc. Tuy nhiên, theo nhiều nguồn tư liệu, nguồn gốc thật sự của Tết Việt đã có từ trước khoảng thời gian này.
Trước đó, trong thời loạn lạc của Tam Đại, tộc người Bách Việt - vốn là các bộ lạc rời rạc ở phía Nam Trung Quốc - đã đồng loạt di cư xuống miền Bắc của Việt Nam.
Từ đó, nguồn gốc Tết Nguyên Đán cũng đi cùng họ xuống đồng bằng phía Bắc và lan tỏa vào vùng cư dân bản địa nước ta.
Khi đối chiếu với tích “Bánh chưng, bánh dày”, có thể thấy người Việt đã ăn Tết cổ truyền từ thời vua Hùng thứ 6 (khoảng 1712 - 1632 TCN).
Dựa trên các văn kiện cũng như các cổ vật được thu thập xung quanh vùng đất phía Bắc, có thể ước đoán nguồn gốc Tết Nguyên Đán ở Việt Nam đã diễn ra từ độ thế kỷ thứ XVIII TCN, tức khoảng những năm 1800-1700 TCN.
Như vậy, nhìn chung, nguồn gốc của Tết cổ truyền Việt Nam bắt nguồn vào khoảng những năm 1800-1700 TCN.
Ngoài ra, theo nghiên cứu của Nhà sử học Trần Văn Giáp trong bài viết “Nguồn gốc Tết Nguyên đán ở Việt Nam”, ngày Tết cổ truyền đã có ở nước ta từ đầu thế kỷ thứ nhất sau Công Nguyên. Nguồn gốc chữ Tết cũng như nghĩa chữ “Tết Nguyên Đán” cũng được phổ biến từ thời đó.
Bất kể nguồn gốc từ đâu, Việt Nam và Trung Quốc cùng chia sẻ những đặc điểm chung về Tết Nguyên Đán xuyên suốt hàng nghìn năm giao thoa văn hóa. Ví dụ trong văn hóa Trung Hoa, màu đỏ là màu của sự may mắn, đại cát, nên mùng 1 Tết, mọi người cũng mặc quần áo đỏ, tặng bao lì xì đỏ để cầu chúc nhau sự may mắn.
Dù vậy, nguồn gốc cùng đặc điểm Tết Nguyên Đán Việt Nam vẫn đậm sắc riêng biệt của dân tộc ta. Nếu như tích “Bánh chưng, bánh dày” gắn liền với khởi điểm của phong tục Tết Việt, thì những món ăn làm từ gạo nếp - đặc trưng của nền văn minh lúa nước Việt, cũng được dân ta chọn làm thành nhiều loại bánh cúng tế tổ tiên.
3. Ý nghĩa lễ Tết Nguyên Đán
Người Việt tin rằng Tết Nguyên Đán là dịp chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Một năm cũ đã đi qua mang theo những điều không may mắn, nhường chỗ cho một năm mới cùng với tinh thần tái khởi động tràn đầy năng lượng và lạc quan.
Vì vậy, những ngày này, mọi người thường chúc nhau sức khỏe, an lành và hướng đến một năm mới thuận lợi ở phía trước.
Ngoài ra, Tết còn có ý nghĩa giao thoa đặc biệt giữa trời đất, thần linh cùng con người, là dịp để củng cố sự gắn kết trong cộng đồng và gia đình.
Có câu “Mồng một Tết cha, mồng hai Tết mẹ, mồng ba Tết thầy”. Tết Nguyên Đán đối với người Việt là dịp để hướng về nguồn cội.
Người Việt Nam có tục hằng năm mỗi khi Tết đến, dù làm bất cứ ngành nghề gì, ở bất cứ nơi đâu đều mong được làm các hoạt động ngày Tết như: trở về sum họp cùng gia đình, được khấn vái trước bàn thờ tổ tiên, thăm lại ngôi nhà thờ, ngôi mộ, giếng nước, mảnh sân nhà…
Tết còn là dịp đặc biệt để gửi trao nhau những món quà ý nghĩa cho gia đình, người thân hay nhân viên.
Kết luận
Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ về nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Nguyên Đán. Nhìn chung, nguồn gốc Tết Nguyên Đán của Việt Nam vẫn gắn liền với tích “Bánh chưng, bánh dày” và thời kỳ vua Hùng thứ 6.
Tuy nhiên mốc thời gian này chưa được khoa học chứng minh. Dù vậy, không thể phủ nhận ý nghĩa quan trọng của Tết cổ truyền đối với đời sống của người Việt.
